Zapora Główna Czorsztyn - Niedzica - woj. małopolskie - Niedzica

Zapora w Niedzicy jest najwyższą w Polsce zaporą ziemną z centralnym uszczelnieniem glinowym. Wysokość zapory: 56 m, długość: 404 m. Zbudowana została z wykorzystaniem 1,7 mln m³; miejscowego żwiru. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna wyposażona w 2 turbiny odwracalne typu Deriaza o mocy nominalnej 2 x 46 MW. Waga jednego hydrozespołu - turbiny wraz z generatorem wynosi 250 t. Budynek elektrowni o kubaturze 171 tys. m³; jest posadowiony 40 m pod ziemią - posiada 7 kondygnacji. Woda doprowadzona jest ze zbiornika do elektrowni dwoma wydrążonymi w skale sztolniami o średnicy 7 m.

Zalew to nie tylko atrakcja turystyczna, to przede wszystkim zbiornik retencyjny, który zabezpiecza miejscowości niżej położone przed powodziami, zalew to również źródło energii elektrycznej.
Na brzegach jeziora znajdują się dwa zamki: Zamek Czorsztyński oraz Zamek Niedzica.

Historia budowy zapory sięga początku naszego stulecia, a ściślej 1905 roku z którego pochodzą pierwsze materiały dotyczące utworzenia w rejonie Czorsztyna sztucznego zbiornika. Uściślenie tych zamysłów stanowiły plany budowy czterech zbiorników na najgroźniejszych dopływach karpackich górnej Wisły - w Rożnowie i Czorsztynie na Dunajcu, Porąbce na Sole i Mucharzu na Skawie.
Gorącym orędownikiem budowy zapory w rejonie ustawicznie nękanym powodziami był wybitny specjalista i twórca podobnych obiektów w Szwajcarii, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej - Gabriel Narutowicz. Prace nad projektem zapory przyspieszyła powódź z 1934 roku, ale ostateczna decyzja o rozpoczęciu budowy zbiorników nastąpiła dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych. Wiązała się z nią konieczność wybudowania nowych osiedli mieszkaniowych dla osób z terenów przewidzianych w planach zagospodarowania do wyburzenia, a także z budową dróg nad przyszłym zalewem.
W powojennej historii miała miejsce ewolucja poglądów na kształt inwestycji związana z rosnącą wagą problemów gospodarki wodnej i wymogów ochrony środowiska, jakie musiały być zachowane przy realizacji tak dużej inwestycji w regionie o szczególnych walorach przyrodniczych i kulturowych.
W 1975 roku rozpoczęto budowę trzech zapór czołowych: głównej Czorsztyn - Niedzica, zapory Sromowce i zapory na potoku Niedziczanka. W 1994 roku oddano do użytku zbiornik wyrównawczy tzw. Jezioro Sromowieckie w Sromowcach Wyżnych. Za zrządzenie losu można uznać datę zakończenia inwestycji w lipcu 1997 roku - roku pamiętnej dla Polaków wielkiej powodzi. Wtedy też o celowości istnienia zapory na Dunajcu przekonali się wszyscy ci, którzy do tej pory sceptycznie odnosili się do tego pomysłu.
W czasie największej fali powodziowej zespół zbiorników przechwytywał około 60% wzburzonych wód, zapobiegając prawdziwej katastrofie.

W miejscu gdzie teraz znajduje się Zalew Czorsztyński znajdowały się domy, gospodarstwa, cmentarz, kościół, kaplice. Miejscowości takie jak Maniowy i Czorsztyn zostały przesiedlone w całości. Na nowe miejsce przeniesiony został cmentarz z Maniów i zabytkowy XVII- wieczny kościółek drewniany.

Zalew Czorsztyński jest z całą pewnością dużą atrakcją turystyczną i każdy znajdzie tu coś dla siebie. Na Wędkarzy czeka wiele gatunków smacznych ryb, żeglarze i surferzy mają zapewnione dobre wiatry. Nad brzegami znajdziemy wiele przystani i wypożyczalni sprzętu wodnego.
Pomiędzy zamkami w Czorsztynie i w Niedzicy pływają regularnie małe gondole (kilkunastoosobowe). Możemy też skorzystać z rejsów spacerowych na większych statkach.

Budowa zapory wiązała się z niemałą ingerencją w środowisko naturalne. W trosce o mieszkających tu przedstawicieli fauny powstała sztuczna Ptasia Wyspa, na której ptaki zakładają gniazda lęgowe. Nad Jeziorem Sromowieckim zamontowano bariery uniemożliwiające żabom wchodzenie na drogę, gdzie wcześniej masowo ginęły pod kołami samochodów. Po wschodniej stronie jeziora wybudowano dla nich Żabie Stawy - tam płazy składają skrzek. Trwają prace nad utworzeniem na skarpie zapory stanowiska dla najpiękniejszego z motyli pienińskich - niepylaka apollo. Dowodem na przyjazne współistnienie człowieka i przyrody są mieszkające w okolicach elektrowni, niezwykle rzadkie czarne bociany.

Dostępne do zwiedzania z przewodnikiem są pomieszczenia technologiczne elektrowni wraz z urządzeniami do produkcji prądu, a także podziemy tunel - galeria kontrolna zapory poprowadzona w skale, 50 m pod wodą i nasypem zapory.

Można skorzystać z dwóch tras wycieczkowych:

1. Ogólne zwiedzanie elektrowni; grupa do 40 osób; trasa obejmuje: wewnętrzny balkon widokowy oraz halę maszyn; czas ok 1 godz

2. Ogólne zwiedzanie elektrowni; grupa do 10 osób; trasa jak w p.1; czas ok 1 godz

3. Szczegółowe zwiedzanie elektrowni; grupa do 40 osób, trasa obejmuje: wewnętrzny balkon widokowy, halę maszyn, halę generatorów, galerię kontrolno-pomiarową i koronę zapory głównej; czas zwiedzania ok 1,5 do 2 godz

4. Szczegółowe zwiedzanie elektrowni; grupa do 10 osób; trasa jak w p.3. czas zwiedzania ok 1,5 - 2 godzin

Dodatkowych informacji udziela oraz rezerwacje prowadzi obsługa parkingu przy elektrowni wodnej tel. 519 337 106