Postacie związane ze Szczawnicą

Janos Esterhazy, będąc posłem do parlamentu w nowo powstałym państwie słowackim, aktywnie działał na rzecz swojego narodu oraz innych mniejszości, które znalazły się w trudnej sytuacji. Jego postawa była jasna - potępił narodowy socjalizm i kategorycznie odrzucił możliwość współpracy z III Rzeszą.

W trudnych czasach po klęsce wrześniowej, Janos organizował przerzut polskich żołnierzy na Węgry i osobiście pomagał przy przewożeniu do Budapesztu generała Kazimierza Sosnkowskiego. Ponadto, interweniował w sprawie Polaków zatrzymywanych na terytorium Słowacji.

W szczególny sposób wykazał się odwagą i niezłomnością, kiedy w słowackim parlamencie sprzeciwiał się ustawie sankcjonującej wywózkę Żydów do obozów koncentracyjnych. Jego słowa, "Naszym symbolem jest krzyż, nie swastyka," stały się symbolem sprzeciwu wobec okrucieństwa.

Janos Esterhazy odegrał także znaczącą rolę w ratowaniu niemal trzystu Żydów, dostarczając im fałszywe dokumenty i organizując ucieczki na Węgry.

Po odkryciu przez Niemców masowych grobów w lesie katyńskim, Janos Esterhazy upowszechnił wiedzę o tej zbrodni, nazywając ją ludobójstwem.

Jednak los Janosa był pełen tragicznych zwrotów. Został aresztowany przez funkcjonariuszy bezpieki i wywieziony do Moskwy pod zarzutem wspierania faszystów i przypisywania Zbrodni katyńskiej Sowietom. Skazano go na 10 lat ciężkich robót w łagrach sowieckich.

W czasie, gdy przebywał w łagrach, w komunistycznej Czechosłowacji skazano go na karę śmierci za rzekomą współpracę z Niemcami i udział w rozbiorze Czechosłowacji. Po odbyciu 4 lat kary w ZSRR, wrócił do Czechosłowacji, gdzie ponownie go aresztowano.

Dzięki naciskom ze strony międzynarodowej społeczności i zmianom politycznym, wyrok śmierci zmieniono na dożywotnie więzienie. Janos spędził w sumie 8 lat w więzieniach.

Jego śmierć w więzieniu w 1957 roku była wielką stratą dla walki o prawa człowieka i mniejszości narodowych. Janos Esterhazy pozostawił trwały ślad w historii swoimi niezłomnymi przekonaniami i heroizmem w obronie wartości humanitarnych.

W uznaniu jego bohaterskich działań, w 2009 roku Janos został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W 2019 roku rozpoczęto jego proces beatyfikacyjny, co świadczy o uznaniu jego życia i działań na rzecz innych.